Πριν λίγες μέρες παρακολούθησα μια παράσταση που με συγκίνησε και με συγκλόνισε. Όχι μόνο γιατί ήταν όλες οι ερμηνείες πολύ δυνατές και μας μετέφεραν στη ζοφερή ατμόσφαιρα της καθημερινότητάς τους, αλλά γιατί με την επιλογή του έργου του Λόρκα “Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα” και τη μεταφορά του στη σύγχρονη Τουρκία, θέλησαν να μας αφυπνίσουν για τη θέση της γυναίκας στα μουσουλμανικά κράτη.
Ένα μικρό φυλλάδιο που συνόδευε την παράσταση είχε στοιχεία συγκλονιστικά! Ενδεικτικά αναφέρω:
-Το 40% και πλέον του γυναικείου πληθυσμού της Τουρκίας είναι θύμα τουλάχιστον μια φορά στη ζωή του “σκληρής βίας”, συνήθως άγριο ξύλο, πλήγματα με μαχαίρι,, πυρωμένο σίδερο κλπ σπό μέρους στενών συγγενών. Στοιχεία τα οποία έδωσε η αστυνομία και η χωροφυλακή και τα οποία αφορούν αποκλειστικά περιπτώσεις που καταγγέλθηκαν στις Αρχές αναφέρουν συγκεκριμένα 48.264 πράξεις ωμής βίας κατά “γυναικών της οικογένειας” το 2008, αλλά σχεδόν διπλάσιες, 80.398, το 2011!
-Οι δολοφονίες οπού τα θύματα είναι γυναίκες αυξήθηκαν στην Τουρκία κατά 1.400% μεταξύ 2002 και 2009!
…………….
Θα ήθελα να είχα διαβάσει τα στοιχεία αυτά πριν την έναρξη της παράστασης, ή και να τα είχε συμπεριλάβει σε αυτήν με κάποιο τρόπο ο σκηνοθέτης (το πιο απλό που μπορώ να σκεφτώ είναι ίσως μια βιντεοπροβολή;), γιατί θα με είχε προϊδεάσει αλλιώς. Θα κατανοούσα αμέσως γιατί επέλεξε αυτούσιο αυτό το κλασσικό έργο να το μεταφέρει σε άλλο τόπο και χρόνο.
Ο τίτλος της παράστασης: “Πνιγμονή”
Πνιγμονή όνομα και πράμα…
Πνίγονται οι ηρωίδες του έργου στα ήθη της κοινωνίας και της θρησκείας τους, στις παραδόσεις που κρατιούνται ευλαβικά και τελείως αδιάκριτα από τους πρεσβύτερους της κοινότητας. Όλοι κρατούν τη θέση, το ρόλο που τους παραδόθηκε “άνωθεν”, από τις κοινωνικές δομές και συμβάσεις. Κι όσοι έχουν την ψυχική δύναμη μπορούν να επιβιώνουν –όχι να ζουν- προσποιούμενοι, σχεδόν χωρίς ρωγμές στο προσωπείο τους (όπως η μάνα). Όμως άλλες ψυχές δε σηκώνουν το βάρος της υποκρισίας και της ανελευθερίας και εκρήγνυνται, με σαρωτικά αποτελέσματα (όπως η Νάσμα/Αντέλα). Σοκ οι διηγήσεις-περιστατικά που παρεμβάλλονται ένθετα στη γνωστή ιστορία του σπιτιού της Μπερνάρντα Άλμπα, ΣΟΚ όμως κι η στάση της μάνας στο τέλος, μετά τον όλεθρο! Βράχος που ‘χει γίνει σμπαράλια από τις καταιγιστικές εξελίξεις στην οικογένειά της, κι όμως ξαναχτίζεται αμέσως (!) μες στη μόνη αλήθεια που ξέρει: την αυστηρότητα της εξουσίας της και την υπακοή στους κανόνες που υπαγορεύει η κλειστή, μουσουλμανική κοινωνία…
Το μεγάλο ερώτημα είναι: άραγε θα μπορούσε να κάνει αλλιώς; Θα μπορούσε να προλάβει το κακό; τα στατιστικά στοιχεία που δίνονται στο φυλλάδιο είναι συντριπτικά. Η τόλμη της μιας γυναίκας, όχι, δεν θα μπορούσε να αλλάξει ο,τιδήποτε! Ακόμη κι ΑΝ η τόλμη των πολλών ή και όλων των γυναικων υποθέσουμε οτι άλλαζε κάτι, αυτό θα γινόταν και πάλι μόνο μέσα από ποταμούς αίματος, εξευτελισμού και βίας…
Το άλλο βέβαια μεγάλο ερώτημα, που έχει βέβαια και πολύ μεγαλύτερη σημασία, είναι ποια είναι η δική μας στάση, όταν τέτοια στοιχεία έρχονται εις γνώσιν μας για τους συνανθρώπους μας; είναι η Ευρώπη, σαν οργανισμός, αυτή που θα είχε τη δύναμη να ασκήσει κάποια πίεση ώστε να αλλάξουν τα πράγματα; είναι άλλοι ανθρωπιστικοί φορείς, που ασκούν φιλανθρωπικό έργο; Περνά κάτι απ’ το χέρι μας σε ατομικό επίπεδο;
…Νιώθω πως όλη αυτή η βία είναι ένα ανίκητο θηρίο, που έχει ντυθεί τη μάσκα της θρησκείας, της παράδοσης, της τιμής, του ήθους…
Ανάλογα φυσικά περιστατικά δε συμβαίνουν μόνο στην Τουρκία, αλλά σε όλο το φάσμα των μουσουλμανικών χωρών, καθώς και σε δυτικές χώρες, στις κοινότητες των μεταναστών! Δυο μόνο τέτοιες ιστορίες που μας απασχολούν στις μέρες μας είναι η απαγωγή των κοριτσιών στη Νιγηρία κι η καταδίκαση σε θάνατο διά απαγχονισμού της Σουδανής κοπέλας, λόγω της χριστιανικής της ιδιότητας…
Παρακολουθώ με αγωνία τις εξελίξεις, κι εύχομαι τα καλύτερα για όλους: για τα κορίτσια, αλλά και για μας ως άτομα και ως κοινωνίες, που ανεχόμαστε πια το αποτρόπαιο και απεκδυόμαστε σιγά-σιγά το ανθρώπινό μας πρόσωπο… Μακάρι η Αγάπη να λάμψει!!!………………
Στοιχεία παράστασης:
“Πνιγμονή” στο Vault στο Γκάζι
κείμενο-σκηνοθεσία Δ. Καρατζιάς
μουσική Μάνος Αντωνιάδης
σκηνικά/κουστούμια Σίμος Παπαναστασόπουλος
φωτισμοί Βαγγέλης Μούντριχας
βοηθός σκηνοθέτη Δήμητρα Κολλά
Διανομή:
Αθηνά Τσιλύρα (Χαντισέ Άλντα / Μπερνάρντα Άλμπα), Γιάννα Σταυράκη (Ζαφίρα / Μαρία Χοσέφα), Θεοδώρα Σιάρκου (Ουλβιγιέ / Πόνθια), Κική Μαυρίδου (Νουράν / Αγγούστιας), Αλεξάνδρα Ούστα (Φαντιμά / Μαγκνταλένα), Νίκη Αναστασίου (Αΐσα / Αμέλια), Ειρήνη Σταματίου (Γιαγκμούρ / Μαρτύριο), Μελισάνθη Μαχούτ (Νάσμα / Αντέλα)